sobota, 9 kwietnia 2011

Komunikacja pozawerbalna

Przez całe nasze życie komunikujemy się z innymi. Rozmawiamy w urzędach, sklepie, szkole, na randce. Zapamiętajmy, że nie tylko wypowiadane przez nas słowa mają znaczenie. Tak naprawdę komunikacja  odbywa się za pomocą trzech  składników.
Profesor Albert Mehrabian wyliczył w % ich znaczenie dla odbiorcy i tak:
  • komunikat werbalny czyli wypowiadane słowa - to jedynie 7% informacji.
  • komunikat niewerbalny to aż 93 % wszystkich informacji.
Z tego 55 % odbywa się za pośrednictwem:
 - układu ciała
 - kontaktu wzrokowego,
 - mimiki,
 - gestów,
natomiast 38 % informacji zawartych jest w intonacji głosu.

Jak wynika z powyższych obliczeń: ufamy bardziej mimice, gestom, intonacji głosu niż wypowiadanym słowom.

Wyraz twarzy, gest, postawa, sygnały wzrokowe, ruchy ciała – wszystkie te elementy przekazują jakąś wiadomość.
Językiem naszego ciała możemy potwierdzić wypowiadane przez nas słowa, albo im zaprzeczyć.
Za pomocą naszego ciała jesteśmy w stanie wysłać około miliona informacji i kodów.
Mogą one spokojnie zastąpić słowa.

Mowę słów rozumieją doskonale zakochani: wystarczy jedno spojrzenie, jeden gest.
Kobieta nie musi wcale mówić mężczyźnie, że on jej się podoba.


Formy komunikacji niewerbalnej

 Gesty

Gestykulacja to najbardziej rzucające się w oczy ruchy ciała od karku w dół.
Zaliczamy do nich ruchy dłoni, rąk, palców i głowy.

Gestykulacja może spełniać następujące funkcje:

Symboliczne – to substytuty słów: np. wzruszenie ramion, czy rozłożenie ramion w odpowiedzi na pytanie co znaczy: „nie wiem”, kiwanie głową w przód – oznacza akceptację, na boki – przeczenie, proste „nie”.

Ilustrujące – gesty, które ilustrują to co mówi rozmówca. Na przykład rybak rozkład szeroko ręce mówiąc: „to była taaaaka ryba”, ilustrujemy, gdy tłumaczymy: ”trzeba jechać tą drogą, potem skręcić w tamta uliczkę”.

Wyrażające uczucia – to gesty, które odsłaniają, jawne lub ukryte emocje. Zaciskamy pięści ze złości, podskakujemy do góry z radości, krzyżujemy na piersiach ręce w postawie obronnej.

Regulujące – gesty kierujące procesem komunikacji, np., ręka uniesiona do góry przy prośbie o głos, wskazanie ręką na osobę która ma mówić. Tych gestów nie możemy czytać w oderwaniu od innych elementów mowy ciała np. spojrzenia, tonu głosu.

Adaptacyjne – to podświadome gesty, które pozwalają dostosować się do aktualnej sytuacji: np. poprawianie się na krześle przed zabraniem głosu. Te gesty są często przejawem wewnętrznego napięcia.

Możemy wyróżnić trzy rodzaje gestów: wrodzone, nabyte i dziedziczne. 
I tak na przykład pod wpływem wychowania przyjmujemy tzw postawy kluczowe:
 - uśmiech - oznacza zadowolenie,
 - marszczenie brwi – zmartwienie lub kłopot,
 - skinienie głową - potakiwanie,
 - kręcenie głową - oznacza „nie”.
Pewne gesty odziedziczyliśmy po zwierzęcych przodkach: gdy szydzimy z kogoś odsłaniamy w grymasie uśmiechu – niczym atakujący wilki szykujący się do skoku na swoją ofiarę.


Mimika

Mimika twarzy odzwierciedla określony stan emocjonalny, np. radość, smutek, lęk, gniew, zaskoczenie.

Mimika może przysporzyć wiele kłopotów w ocenie stanu emocjonalnego osoby. Przede wszystkim dlatego, że część grymasów twarzy jest nam dana przez naturę i nie mamy większego wpływu na to by ją zmienić.

Również pod wpływem powtarzających się grymasów, często związanych z przeżyciami, część mięśni twarzy się kurczy, inne silniej się rozwijają i kształtują wyraz twarzy, który nie znika nawet wtedy, gdy nie przeżywamy aktualnie związanych z nimi uczuć, np.:

- zaciśnięte wargi to wyraz zaciętości,
- podniesione do góry kąciki ust są wyrazem zadowolenia, pogody ducha,
- usta skierowane w dół  to wyraz smutku i przygnębienia.

Dlatego też mimika twarzy jest uznawana jako element jedynie wspierający komunikaty niewerbalne.

Kiedy ludzie próbują ukryć swoje emocje, wysyłają niejednorodne sygnały.
Widoczne jest to szczególnie wtedy gdy  próbują skłamać.
Dziecko, gdy kłamie zakrywa ręką usta, oczywiście zmienia się to z biegiem lat. Dorosły gdy kłamie wyhamowuje gesty, a już szczególnie panuje nad mimiką twarzy.
To wielka sztuka nauczyć się wychwytywać niezgodności w języku ciała i demaskować np. kłamstwo.

Mimika twarzy odzwierciedla nasze emocje:

Szczęście
Ujawnia się za pomocą dolnej części twarzy. Usta i policzki są podniesione do góry, co wskazuje na stan zadowolenia. Czyli stan szczęścia wyrażamy ustami.

Smutek
Daje o sobie znać głównie przez brwi i czoło, czyli górną część twarzy. Niezależnie od tego czy chodzi o aktywne niezadowolenie, czy bierny stan melancholii – zmarszczone brwi są znakiem charakterystycznym dla uczucia smutku.

Wstręt
Wyraz twarzy podobny jest do gniewu, dochodzi do tego wyraz ust, które tworzą falista linię.

Lęk
Różni się od smutku tym, że osoba przerażona ma szeroko otwarte oczy.

Gniew
Począwszy od irytacji, na wściekłości kończąc ujawnia się zaciśniętymi wargami i zmarszczonymi brwiami.

Zaskoczenie
Zaskoczenie rysuje się na całej twarzy: brwi są uniesione w górę, oczy stają się okrągłe, usta otwarte.


Kontakt wzrokowy

Oczy wyrażają tylko część uczuć osoby, ale pewne elementy komunikacji mogą zostać wychwycone tylko poprzez patrzenie w oczy.

Kontakt wzrokowy - wymiana spojrzeń - sygnalizuje, że osoby są gotowe do rozpoczęcia rozmowy.
Dlatego też, jeżeli nie chcemy z kimś rozmawiać -  unikamy kontaktu wzrokowego.

Czas trwania kontaktu wzrokowego jest bardzo wymowny.
Najbezpieczniejszy jest średni czas spojrzenia.
Zbyt krótki kontakt -  może powodować wrażenie, że jesteśmy znudzeni, zakłopotani lub kłamiemy.
Zbyt długi kontakt powoduje, że czujemy się skrępowani.
Utrzymywanie kontaktu powyżej 70%  - odczytywane jest jako natarczywość.

Podczas rozmowy dwóch osób -  typowe jest patrzenie na druga osobę przez 40% czasu gdy mówimy i 70% gdy słuchamy jego wypowiedzi.
Wzrokowiec zatrzymuje spojrzenie na ustach rozmówcy, słuchowiec powyżej oczu, kinestetyk poniżej twarzy.

Bardzo ważny jest również dystans przestrzenny jaki winniśmy utrzymywać z daną osobą.

Odległość na jaką pozwalamy zbliżyć się osobom, odzwierciedla charakter stosunków panujący między nami:

Dystans intymny – około 0,5 m – tutaj dopuszczamy tylko osoby z którymi jesteśmy związani uczuciowo, których kochamy.
W takich chwilach jesteśmy oszczędni w słowa. Najważniejszymi środkami komunikacji są zmysły powonienia i dotyku.

Dystans osobisty – około 1,5 m – dopuszczamy tu przyjaciół i osoby z którymi rozmawiamy. Są one na wyciągnięcie ręki, jako komunikat pozawerbalny dopuszczalny jest dotyk.

Dystans społeczny – około 4 m – to odległość przeznaczona dla kolegów, przełożonych. Środkiem komunikacji jest wzrok, słuch.

Dystans publiczny – około  8 m – w tej odległości mówimy głośniej, ta odległość pozwala się zdystansować, ewentualnie pozwala na szybka ucieczkę.


Dotyk

Dotyk pojawia się w zależności od stopnia znajomości osób, ich płci, statusu społecznego.
Dotyk dłoni przy powitaniach jest cennym źródłem informacji.
Ustala on hierarchię i wyznacza role w spotkaniu. Podając rękę pokazujemy, czy chcemy mieć przewagę, czy się podporządkujemy, czy też będziemy traktować daną osobę jako równorzędnego partnera.

Równorzędni partnerzy podają sobie ręce w taki sposób, aby powierzchnie dłoni dotykały się w pozycji pionowej – mają równe prawa.
Jeżeli powierzchnia dłoni znajduje się na wierzchu ta osoba jest osobą dominującą.
Przy chwytaniu „oburącz” – niby serdeczny gest -  ale łatwo możemy obrócić rękę do pozycji pokornej. Jest to bardzo popularne powitanie wśród polityków.
Podobnie rzecz się ma do chwytu „oburącz za ramię”. To także serdeczny gest, ale trzymający na dystans.
Tak dyrektor kładzie ręce na ramieniu podwładnego, nigdy odwrotnie.


Głos

Poprzez głos przechodzi spora ilość informacji.
Dzieje się to dzięki różnym sposobom różnicowania głosu takich jak: siła, prędkość wypowiadania, intonacji, tonu, wysokości głosu, uprzejmości, wymowie i innych.

Duża głośność utożsamiana jest z władzą. Również osoby kłócące się podnoszą głos – każdy chce mieć rację.
Miękkie słowa pochodzą od podwładnych czy równych pozycją.

Osoby o wysokim głosie kojarzą się z niestałością, wewnętrznym napięciem.
Niski głos natomiast kojarzy się ze zrównoważeniem i szczerością. 

Prędkość mowy jest bardzo wymowna:
- zbyt wolne mówienie – uważa się za przejaw ignorancji, nieśmiałości lub zakompleksienia.
Szybkie tempo wydaje się bardziej atrakcyjne, jest żywe, pełne mocy.  Natomiast za szybkie tempo może spowodować, że rozmówca nie nadąży za treścią naszej wypowiedzi.
Zbyt szybkie tempo mówienia pozbawione pauz, może  kojarzyć się z „mową-trawą”. Pauzy są zaproszeniem dla rozmówcy do wtrącenia się.
Jeżeli nasz rozmówca, nie robi przerw, pauzy wypełnia słowami:
 „i”, „wiesz jak to jest”, „yyy”, westchnieniami, śmiechem, mamy wrażenie, że  jest to monolog i szybko czujemy się znudzeni.
Po tonie głosu możemy odczytać intencje rozmówcy.
Monotonna płaska barwa głosu sygnalizuje, że rozmówca jest znudzony.
Bojaźliwy, drżący głos kojarzymy z człowiekiem lękliwym.

Podczas rozmowy nie powinniśmy trzymać niczego w ustach, świadczyć to może o braku szacunku do osoby z którą rozmawiamy.
Istotne jest, aby  dopasować ton głosu do znaczenia słów, wówczas inni zrozumieją nas właściwie.

Ten sam komunikat możemy przekazać na kilka sposobów: radość możemy wyrazić ekspresją ciała – podskakiwanie, ale również przez łzy szczęścia.

Nie zawsze możemy świadomie kontrolować nasze reakcje w różnych sytuacjach jak np. czerwienienie się, które może wystąpić jako reakcja złości, skrępowania, zdenerwowania czy przyjemności.

Najczęstsze nasze reakcje

Przyjacielskie uczucia – uśmiechanie się od czasu do czasu, spokojne trzymanie dłoni i patrzenie w oczy.

Chęć słuchania – pocieranie dłoni o dłoń, pochylenie do przodu g łowy lub całego ciała, patrzenie na rozmówcę

Głębokie zamyślenie – ściskanie palcami skrzydełek nosa, patrzenie w pustkę, głęboki oddech.

Chęć przerwania mówiącemu – palec wskazujący uniesiony do ust, wdychanie powietrza, podniesiona lekko ręka, wzrok uciekający w bok, kładzenie dłoni na ramieniu rozmówcy lub bawienie się jakimś przedmiotem.

Zdenerwowanie – uderzanie ręką o rękę, przestępowanie z nogi na nogę, wiercenie się głośne i szybkie oddychanie.

Dezaprobata, niechęć – zaciśnięte usta, pocieranie nosa, spoglądanie w bok, stawanie bokiem do rozmówki.

Chęć wycofania się – obejmowanie dłońmi swoich ramion lub barków, zakładanie ręki na rękę, patrzenie w ziemię, odwracanie się, odwracanie wzroku, lekkie garbienie się, odwracanie głowy w bok, zasłanianie ust ręką.

Wywyższanie się – podnoszenie palców do góry, wskazywanie na kogoś palcem, patrzenie z góry, obejmowanie dłońmi ramion, stołu lub sztywne siedzenie.

Niezdecydowanie – obgryzanie paznokci, ołówka, czyszczenie okularów, wiercenie się, zakładanie nogi na nogę, patrzenie raz w jedna raz w druga stronę, branie czegoś do ręki i odkładanie.

Znużenie, niechęć – kładzenie ręki na czole, obejmowanie dłońmi głowy, odsuwanie się.

Zakończenie rozmowy – podniesiona głowa, prostowanie się, zamiana postawy, wstawanie, zaglądanie do papierów lub teczki, nie patrzenie na rozmówcę.

Kiedy prowadzimy z kimś rozmowę, możemy po zachowaniu i gestach zorientować jakie jest ogólne nastawienie tej osoby do nas. I tak:

Nastawienie pozytywne:
- Postawa otwarta, zrelaksowana,
- Ramiona proste, rozchylone,
- Ciało lekko przechylone do przodu,
- Ręce wzdłuż boków,
- Otwarte dłonie,
- Głowa lekko uniesiona,
- Uśmiech, spojrzenie w oczy.

Nastawienie negatywne:
- Ręce w kieszeniach,
- Skrzyżowane ramiona,
- Chwytanie się za brodę,
- Ręce ukryte za plecami,
- Ramiona przykurczone, barki lekko uniesione,
- Postawa napięta,
- Wzrok rozbiegany,
- Dłonie zaciśnięte,
- Cała sylwetka spięta,
- Stanie bokiem.

Znajomość komunikacji pozawerbalnej czyli mowy ciała, pozwoli nam poznać uczucia i myśli naszego rozmówcy, niezależnie od tego jaki słowny komunikat nam przekazuje.
Przecież chcielibyśmy wiedzieć, czy mężczyzna,  który wyznaje nam miłość, kocha nas naprawdę czy też kłamie?
Im ktoś nam bliższy, tym bardziej czujemy się oszukani, gdy odkrywamy, że nas po prostu okłamuje.
Znając kod mowy ciała możemy wykryć każde kłamstwo, nawet jeżeli nasz rozmówca nauczył się kontrolować swoje ciało.


Każdemu kogo zaintrygował temat i kto chciałby zostać mistrzem czytania komunikatów pozawerbalnych czy też specjalistą od wykrywania kłamstw, polecam książki, stanowiące bibliografie do niniejszej pracy.




Bibliografia:

„Język ciała gestów i zachowań” – Andy Collins
„Prawda o kłamstwie” – Marie-France Cyr
„Nie daj się oszukać” – Dawid J. Lieberman
„Kłamstwo, cała prawda o…” - Stan B., Walters
z których korzystałam pisząc tę pracę.




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Dziękuję za zamieszczenie komentarza. Twój komentarz ukaże się po zatwierdzeniu przez administratora.
Tymczasem, poczytaj sobie małe co nieco, albo poszukaj... innego bloga, odpowiedniego dla Ciebie w treści i formie.
Cieplutko pozdrawiam

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...